Εύφορη πεδιάδα που περικλείεται προστατευτικά από τους ορεινούς όγκους του Βόρα, της Τζένας και του Πάικου και διαρρέετε από τον Άνω Λουδία ή Ροιδία ή Αλμωπαίο ή Μογλενίτσα, με τους πολλούς παραποτάμους του. Ανασκαφικές έρευνες και ευρήματα από τις περιοχές Αψάλου, Νέας Ζωής, Κωνστάντιας, Χρυσής, Αλώρου κ.α. μαρτυρούν ανθρώπινη παρουσία από την Αρχαιότερη Νεολιθική Περίοδο (6.700-6.500 και 5.800-5.600 π.Χ).
Ανάπτυξη παρουσιάζει η περιοχή, με οργανωμένη οικονομική ζωή και οχυρωμένες πόλεις, κατά την αρχαιότητα, τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. Η αρχαιότερη αναφορά στον χώρο γίνεται από τον Θουκυδίδη (11,99,5)   όπου   περιγράφει  πως   οι  Μακεδόνες   βασιλείς   (Τημενίδες) εκτόπισαν τους Άλμωπες τον 6° π.Χ αιώνα.
Ο γεωγράφος του 2ου μ.Χ αιώνα Κλαύδιος Πτολεμαίος αναφέρει ως σημαντικά κέντρα των Αλμώπων την Όρμα, την Ευρωπό και την Άψαλο. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος (6ος μ.Χ. αιώνα στα «Εθνικά» του, αναφερόμενος στην προέλευση των Αλμώπων, μας διέσωσε τον γενεαλογικό τους μύθο, όπου ο γενάρχης τους φέρεται ο Γίγαντας Άλμωψ γιος του Ποσειδώνα και της Έλλης, κόρη του Αθάμαντα. Κατά την Βυζαντινή περίοδο και ειδικότερα από τον 10° αιώνα η Αλμωπία αναφέρεται ως Μόγλενη ή Μογλενά (πιθανότατα από την σλαβική λέξη magla:ομίχλη). Κατακτήθηκε από τους Βουλγάρους του Συμεών στις αρχές του 10υυ αιώνα και απελευθερώθηκε από τους στρατηγούς του Βασιλείου Β', Νικηφόρο Ξιφία και Κωνσταντίνο Διογένη. Στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας ονομάζεται Καρατζόβα. Πολλές οι πιθανές εκδοχές για το όνομα :α) από τις λέξεις καρατζά + οβά= μαύρη πεδιάδα β) από τις λέξεις καραγάτς + οβά = τόπος με φτελιές γ) από το όνομα του Τούρκου στρατηγού που την κατέκτησε: Καρατζά Αμπάτ.
Από τον 10° αιώνα αναδεικνύεται η Επισκοπή Μογλενών με πιθανή έδρα το χωριό Ζλάτινα (Χρυσή). Αργότερα η έδρα μεταφέρεται στην Ενώτια ή Νώτια και από το 1719 ανυψώθηκε σε Μητρόπολη. Το 1762, μετά τον ομαδικό εξισλαμισμό των κατοίκων της Νώτιας και των περιχώρων με τον Μητροπολίτη τους Ιωάννη ή Ιωαννίκιο (1759) η έδρα μεταφέρθηκε στην Κατράνιτσα (Πύργοι Εορδαίας) ως Μητρόπολη Μογλενών και Κατρανίτζης. Μετά από περιπλανήσεις η έδρα κατέληξε στην Φλώρινα ως «Φλωρίνης και Αλμωπίας» μέχρι το 1967, οπότε η Εκκλησιαστική Επαρχία Αλμωπίας με Συνοδική πράξη (ΦΕΚ577/8-9-1967 τ.Β') προσαρτήθηκε στην Μητρόπολη Εδέσσης. Τον 11° και 12° αιώνα ιδρύθηκαν στην περιοχή δύο Μονές : των Αγίων Αποστόλων από τον επίσκοπο Μογλενών Ιλαρίωνα, κοντά στους Προμάχους και του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, όπου και η σημερινή φερώνυμος Μονή. Ο Ιλαρίων (1164 μ.Χ) ανακηρύχθηκε Άγιος της εκκλησίας μας και γιορτάζει στις 21 Οκτωβρίου. Αγία ανακηρύχθηκε και η Χρυσή, που μαρτύρησε στο ομώνυμο χωριό, το 1795 και εορτάζει στις 13 Οκτωβρίου. Στη διάρκεια του Μακεδόνικου Αγώνα η περιοχή μαστιζόταν από τις συχνές επιθέσεις ομάδων κομιτατζήδων που είχαν τα κρησφύγετα τους στα γύρω βουνά, με επικεφαλής τους βοεβόδες Λουκά, Καρατάσο, Αποστόλ Τερζίεφ (Πετκώφ) κ.α.
Η γενναία αντίσταση των γηγενών κατοίκων της Καρατζόβας, με τοπικούς καπετάνιους και Μακεδονομάχους, αλλά και Έλληνες αξιωματικούς που κατά καιρούς έστελνε το Ελληνικό προξενείο Θεσσαλονίκης, απέτρεψε τα σχέδια εκβουλγαρισμού του πληθυσμού της περιοχής αλλά και τον σοβαρό κίνδυνο να βρεθεί η επαρχία Αλμωπίας εκτός της ελληνικής επικράτειας. Στη διάρκεια του Μακεδόνικου Αγώνα στην Αριδαία πρωτοστάτησαν οι Μιχ. Παλιούρης, Ευστ. Κουβάτσης, Ν. Παπαστεργίου, Γ. Σιώπης και Ι. Σιβένας , από την μεγάλη οικογένεια Μακεδονομάχων της Έδεσσας, που υπό τις οδηγίες και τον συντονισμό του παπα-Νίκανδρου, προσπαθούσαν να τονώσουν το φρόνημα και να οργανώσουν την αντίσταση των Πατριαρχικών. Στους Προμάχους (Μπάχοβο οργανώθηκα έντονο ανταρτικό σώμα υπό τον καπετάν Τσώτσο (Ιωάννη Βέσκο) στον οποίο συμμετείχαν Μακεδονομάχοι Μπαχοβίτες και από τα γύρω χωριά, συνεργάτες όλοι του παπα-Νίκανδρου. Άλλοι γνωστοί από τους Προμάχους ήταν οι :Π"-Δημήτρης Παπανικολάου, Νικ. Μεσκίνης, Ε. και Δ. Πρώσιος, Ε. Καλέσης , Ε. και Αν. Μητρέντσης, Τρ. Σούδης, Αντ. Παπάς κ.α. Από την Όρμα οι: Ι. Αβραμίδης, Π. Πετρίδης, Α. Εώγου, Δ. Μήνος, Μ.Ηλίας
Από τους Σαρακηνούς οι: Α. Στόγιος, Δ. Καραδάκης Από το Γαρέφι οι: Π. Μιλτιάδης, Χ. Αναστασίου, Ε. Μάρκου Από το Λουτράκι ο Ε Αδραμάνης, από την Λαγκαδιά ο Παπανώε Από την Περίκλεια οι: Δ. Πόπτσης, Σ. Μιχαλόπουλος, Ν. Παπαδόπουλος
Από το Θεοδωράκι ο : Θ. Σόρτσης, από τον Αρχάγγελο ο:Εκ. Πελτέκης Από τη Δωροθέα οι: Χρ. Μλαδένης, Α. Νούσας, Ε. Μήνου Από τηνΊδα οι: Δημ. Π"Χρήστος, Δ. Μλαδένης, Α. Ίτσου,
Α. Μπέντσης. Από την Ξιφιανή : Α. Μπέλιος, Χ. Δούμος, Δ. Λιάπης, Π'Τιάννης Κωνσταντινίδης. Από τη Σωσάνδρα οι: Δ. Ευαγγελίδης,
Α. Τασιώνης, Α. Μίντσης, Δ. Δέλλιος, Κ. Σαπουντζής, Χ. Κεχαγιάς, Π. Παρτσανάκης.
Οι Έλληνες αξιωματικοί που συνέδραμαν και οργάνωσαν τον αγώνα στην περιοχή ήταν οι: Μαν. Κατσίγαρης, Χρ. Καραπάνος,
Κων. Γαρέφης, που έπεσε στο Τσερνέσοβο (Γαρέφι) στις 5 Αυγούστου 1906, Στρ. Βολάνης ,Μιχ. Μωραί'της, Σπ. Φαγγόπουλος κ.α. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913), που ακολούθησαν, έφεραν την πολυπόθητη λευτεριά πρώτα στην Έδεσ.σα, στις 18 Οκτωβρίου 1912, που παραδόθηκε αμαχητί στον ελληνικό στρατό, έπειτα στα Γιαννιτσά στις 20 Οκτωβρίου μετά από 2ήμερη πολυαίμακτη μάχη, που στάθηκε και η αποφασιστική νίκη του στρατού μας για την απελευθέρωση της θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου).Η περιοχή της Αλμωπίας ήταν ακόμα τουρκοκρατούμενη, αλλά κινδύνευε να περιέλθει στη βουλγαρική ή στη σερβική κατοχή, αφού τμήματα βουλγαρικού και σερβικού στρατού είχαν κάνει την εμφάνιση τους στις περιοχές Τίκφες, Γεβγελή, και Δοϊράνης και κατευθύνονταν προς την Καρατζόβα. Είναι γνωστή η συμφωνία που είχε προηγηθεί μεταξύ των Βαλκανίων Συμμάχων (Ελλάδας -Σερβίας-Βουλγαρίας) που είχαν κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πως οι περιοχές της Μακεδονίας θα περιέρχονταν στην κατοχή του ελευθερωτή στρατού που πρώτος θα τις καταλάμβανε.
Για να κινητοποιηθεί ο Ελληνικός Στρατός, να καταλάβει και να απελευθερώσει την Αριδαία (4 Νοεμβρίου 1912) χρειάστηκαν οι επίμονες και παράτολμες κινήσεις του Αρχιερατικού Επιτρόπου Παπα-Νίκανδρου, επί πολλές ημέρες, για να ξεπεραστούν οι δισταγμοί, οι δυσπιστίες και οι επικίνδυνες απραξίες κάποιων Ελλήνων αξιωματούχων.

Copyright © 2006 Promahi.gr
Web Designer: Alexandros Tsampouris, Giorgos Tsampouris 
E-mail: tsampouris@yahoo.gr