logo
line decor
  
line decor
 


 
 
 

 

 

 

 


 
 
Η ιστορία των προμάχων

 

 

 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΜΑΧΩΝ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
1900-1925

 

Μελετώντας τα ιστορικά στοιχεία του τόπου μας που αφορούν στο πως και αντιστάθηκαν οι κάτοικοι αυτής της απομακρυσμένης γεωγραφικά από το κέντρο της Ελλάδος την περίοδο 1900-1950 μένει κανείς πραγματικά εντυπωσιασμένος από το θάρρος την τόλμη και την ανδρεία όλων ανεξαιρέτως των κατοίκων ανδρών και γυναικών. Χωρικοί φτωχοί, αγράμματοι στην πλειοψηφία τους, μη έχοντας ουσιαστικά ούτε προς το ζην . Βγήκαν μπροστά στον αγώνα για μια ελεύθερη Ελλάδα για μια ελεύθερη Μακεδονία για μια ελεύθερη Αλμωπία. Παρακάτω με ιστορικά στοιχεία αλλά και στοιχεία από πραγματικές μαρτυρίες κατοίκων των χωρικών της περιοχής θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια σύντομη αλλά ουσιαστική καταγραφή προσώπων – γεγονότων αλλά και τη γνώμη των παλαιοτέρων κατοίκων της περιοχής που εξηγούν την περίοδο από το 1900-1950 για την οποία θα αναφερθούμε παρακάτω.
Το χωριό Πρόμαχοι έχει κτισθεί και κατοικηθεί πριν από εκατοντάδες χρόνια και μέσα στη διάρκεια του χρόνου μέχρι και σήμερα έχει αλλάξει 7 τοποθεσίες
Πρώτη τοποθεσία ήταν κοντά στα σύνορα και ήταν γνωστό ως γκριτσκου σελου(Ελληνικό χωριό). Η δεύτερη τοποθεσία ήταν λίγο πιο κάτω από τα σύνορα και τη  πρώτη τοποθεσία. Τρίτη τοποθεσία ήταν στην πάνω δεξιά πλευρά της σημερινής τοποθεσίας η τέταρτη ήταν πάνω και πίσω από το μοναστήρι του Αγίου Ιλαρίωνα. Στη συνέχεια το χωριό μεταφέρθηκε βορειοδυτικά του μοναστηριού έπειτα δυτικότερα από τη σημερινή τοποθεσία και από το 1840 το χωριό πήρε τη σημερινή του θέση. Τα αίτια όλων αυτών αλλαγών στην θέση του χωριού οφείλονταν κυρίως σε απειλές ή εχθρικές επιδρομές. Για αυτόν τον λόγο τα σπίτια ήταν πρόχειρα κτισμένα. Το χωριό εκείνα τα χρόνια ονομαζόταν Μπάχοβο γιατί οι κάτοικοι ζούσαν με την αγωνία που θα μείνουμε και όλη την ώρα έλεγαν μέσα τους αχ και μπαχ. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή πήρε το όνομα του από το μπαοβο επειδή υπήρχαν όμορφα κορίτσια. Μπάοβο  σύμφωνα με την σλάβικη διάλεκτο από την οποία προέρχεται σημαίνει όμορφο. Την σημερινή του ονομασία το χωριό την πήρε το 1924 επειδή οι κάτοικοι που ήταν πρόμαχοι της ελευθερίας και της Εθνικής Ανεξαρτησίας. Γειτονικό χωριό των προμάχων με μεγάλη ιστορία στο οποίο θα αναφερθούμε είναι και το Γαρέφι το χωριό το οποίο μετονομάστηκε από τσαρνεσοβο σε Γαρέφι προς τιμή του Καπετάν Γαρέφι ενώ οι κάτοικοι του χωριού αλλά και όλης της Αλμωπίας του ήταν ευγνώμονες για το απελευθερωτικό του έργο.
Οι κάτοικοι των χωριών της Αλμωπίας και πιο συγκεκριμένα των Προμάχων και του Γαρεφίου που θα αναφερθούμε εκτενέστερα στην διάρκεια του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ . Έτσι λοιπόν οι κάτοικοι του Μπαχόβου όπως ονομαζόταν τότε το χωριό ζούσαν σε μια περιοχή την καρατζόβα που τότε αποτελούνταν κυρίως από μουσουλμανικά χωριά και οι Μπαχοβίτες ήταν μία από τις λίγες Ελληνικές κοινότητες της περιοχής. Σε συνδυασμό με το ότι το χωριό ήταν σε μια ευνοϊκή τοποθεσία Έλληνες οπλαρχηγοί βρήκαν καταφύγια για ανάπαυση των αντρών τους τις καλύβες των ποιμένων στα θερινά βοσκοτόπια. Έτσι λοιπόν στήθηκαν στην περιοχή και καινούρια καταλύματα για να φιλοξενήσουν τους άντρες τους. Οι Έλληνες χωρικοί του Μπαχόβου τους προμήθευαν τους προμήθευαν τακτικά με τροφή. Ο Douglas Dakin στο βιβλίο του ο Ελληνικός Αγώνας στη Μακεδονία 1897-1913 χαρακτηρίζει τους Μπαχοβίτες άξιους ανθρώπους γιατί για την προμήθεια με τροφή των αντρών των οπλαρχηγών έκαναν έξι ώρες νυχτερινή πορεία μέσα σε παχύ και επικίνδυνο χιόνι. Ο ίδιος ο συγγραφέας λίγο παρακάτω στο βιβλίο του αναφέρει πως ο υπολοχαγός Μαζαράκης μόλις κατάλαβε ότι ο εχθρός θα εξαπέλυε ευρείες επιχειρήσεις και ανατολικότερα, δια μέσου της καρατζόβα και δυτικότερα προς το μοναστήρι αποφάσισε την υλοποίηση ενός σχεδίου για να ανακόψει τον εχθρό. Στο σχέδιο αυτό με το οποίο γινόταν η σύσταση μεγάλων σωμάτων μέσα στη καρατζόβα σημαντικό ρόλο έπαιξε το Μπάχοβο αφού ήταν η βάση του 4ου Σώματος και είχε τομέα τις ανατολικές κατωφέρειες του Μοριχοβου και στην υλοποίηση αυτού του σχεδίου. Οι χωρικοί του ΜΠΑΧΟΒΟΥ στάθηκαν  δίπλα στο Μαζαράκη και βοήθησαν στην υλοποίηση του σχεδίου με κάθε μέσο. Επίσης σύμφωνα με όσα είχε πει ο ίδιος ο Μαζαράκης παρότι το ΜΠΑΧΟΒΟ ήταν σλαβόφωνο χωριό ήταν ένα χωριό με φανατικά φιλελληνικά αισθήματα και ο ρόλος του στην Αλμωπία την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα  ήταν κύριος και πως ότι ζήτησε ο ίδιος από το χωριό του παρασχέθηκε άμεσα είτε αυτό ήταν άντρες για να τους χρησιμοποιήσει είτε ήταν οτιδήποτε άλλο μέσο που είχε στη διάθεση του το χωριό. Το ΜΠΑΧΟΒΟ λοιπόν που συμμετείχε ενεργά στον αγώνα και βαρύ τίμημα μιας και έχασε τα περισσότερα παλικάρια από όλα τα υπόλοιπα χωριά της Αλμωπίας. Τα ονόματα των Μακεδονομάχων του ΜΠΑΧΟΒΟΥ ήταν οι παρακάτω:

Νίκος Μεσκίνης (1886-1959) σύνδεσμος, τροφοδότης, μεταφορέας όπλων.
Γιώργος Πρώσιος (1881-1941) μαχητής των Μανώλη Κατσιγάρη, Νίκου Δουμπίωτη, Ξενοφώντα Ζορμπά..
Στάθης Καλέσης (1866-1940) επιτροπή άμυνας του χωριού, οδηγός, τροφοδότης, μαχητής.
Αναστάσης Πρώσιος (1833-1914) προύχοντας, πατέρας των Γιώργου και Δημήτρης Πρώσιου, δωρητής Μ. Α. , ανταρταποδόχος.
Δημήτρης Κούντης (1875-1924) οδηγός, συνεργάτης.
Δημήτρης Κόλτσης (1875-1941) οδηγός, συνεργάτης.
Αναστάσης Μητρέντσης (1869-1917) οδηγός, συνεργάτης.
Δημήτρης Πρώσιος (1878-1905) οδηγός, συνεργάτης, δολοφονήθηκε από τους Βόυλγαρους για αντίποινα
Γιάννης Μπόγιας , ανταρταποδόχος.
Τραϊανός Σούδης (1879-1954) τροφοδότης.
Εκτός από τους παραπάνω υπήρχαν και 6 παλικάρια  που ονομάζονταν από τον Καπετάν Καραμανώλη <<αετοί>> μυήθηκαν στον αγώνα από τον Γαρέφη και υπήρξαν σύνδεσμοι, οδηγοί τροφοδότες και μαχητές αυτού και του Μανώλη Κατσίγαρη, τιμήθηκαν δε με το μετάλλιο του Μ. Α. τα παλικάρια αυτά ήταν:

Χαράλαμπος Ρόπκας (γενν. 1889).
Δημήτρης Σαντζάκης (1876-1947).
Βαγγέλης Μητρέντσης (1868-1920).
Δήμος Τσαλπούρης (1859-1914).
Χρήστος Ράδης (1885-1916).
Χρήστος Νάνος ή Ορμάνης (1873-1943).

Σημαντικό στον Μ. Α. στην Αλμωπία έπαιξε και ο Καπετάν Γαρέφης ένας από τους δραστήριους αγωνιστές που καταγόταν από μεγάλη πολεμική οικογένεια της Ρούμελης, που είχε τις ρίζες της στη Ρούμελη. Γεννήθηκε το 1874 στο χωριό άνω Μηλιές Πηλίου και το 1896 στάλθηκε στην Καβάλα με αποστολή την καταστροφή γεφυρών και της σιδηροδρομικής γραμμής.
Μετά από προδοσία, το σώμα του διαλύθηκε ενώ ο ίδιος σώθηκε από θαύμα. Στα 35 του χρόνια, κλίθηκε στην Μακεδονία οπού ο πρόξενος Κορομηλάς του ανέθεσε την Αρχηγία 25μελούς σώματος, με το οποίο κατευθήνθηκε στη λίμνη Γιαννιτσών και το πολύπαθο εκείνη την εποχή (1905) διαμέρισμα της Καρατζόβας, που μαρτυρούσε από τη δράση των Βούλγαρων Λουκά (λοχαγού του Βουλγαρικού στρατού) και καρατάσου.
Ο Γαρέφης εκείνη την περίοδο, έδωσε όρκο ότι θα πραγματοποιούσε την εξόντωση των Λουκά – Καρατάσου. Ήταν 1900 ο Γαρέφης πληροφορήθηκε ότι δυο βοεβόδες συνέλαβαν τον γιο πλουσίου κτηνοτρόφου, Γιώργου Καροφύλη (ή Καραφιλιά) και ζητούσαν 400 λίρες λίτρα για την απελευθέρωση του. Ο άτυχος πατέρας ζήτησε την συνδρομή του Γαρέφη, και σύμφωνα με το σχέδιο που ετοίμασαν οι δυό τους, ο κτηνοτρόφος προσκάλεσε τους Λουκά – Καρατάσο να έρουν στις καλύβες του, στη θέση Καμήλα (Τσερνέσοβο) Γαρεφίου, για να τους δώσουν τις λίρες αφού μάλιστα πρώτα γλεντήσουν, για να τους ευχαριστήσει που θα παρέδιδαν το παιδί. Οι Βούλγαροι εμφανίστηκαν διάλεξαν μια καλύβα για τους άντρες τους και αυτοί άρχισαν το γλέντι σε μια άλλη καλύβα με τον Καροφύλη. Ο τελευταίος σύμφωνα με την αφήγηση του Γιώργου Σεραφείμ που πήρε μέρος στα γεγονότα που ακολούθησαν, απόσπασε το σύνθημα και παρασύνθημα των Βούλγαρων, που ήταν Γκρόζντε – Λιμπινίτσα (σταφύλι – καρπούζι) και το έδωσε στο Γαρέφη, ο οποίος μπόρεσε έτσι αργότερα να πλησιάσει να ξεγελάσει τον σκοπό, να μπει ξαφνικά στην καλύβα οπού διασκέδαζαν και να πυροβολήσει θανάσιμα τους Λουκά – Καρατάσο. Πανευτυχής ο Γαρέφης αφου τραυμάτισε έναν-δυο ακόμα βγήκε πάλι έξω. Η χαρά όμως όπως και το σκοτάδι που τον βοήθησε αρχικά, ήταν η καταστροφή του. Μέσα στον ενθουσιασμό του, ξέχασε να ειδοποιήσει για την έξοδο του τους συντρόφους του, που τον περίμεναν με αγωνία το αποτέλεσμα της  επίθεσης. Οι τελευταίοι, μη μπορώντας να διακρίνουν τον αρχηγό τους και μη βλέποντας το φωτεινό σύνθημα (έναν ανανμένο δαυλό) που περίμεναν (το ακουστικό ήταν τσαρούχι – πεταλούδα) τον πυροβόλησαν. Το παλικάρι μεταφέρθηκε βαριά τραυματισμένο στην Γραδενίτσα και ειδοποιήθηκε ο αμέσως ο γιατρός Μιχάλης Μοναχός από το μοναστήρι μα δεν πρόλαβε. Ένας ακόμα ανιδιοτελής Αγωνιστής της Μακεδονίας συνάντησε τον θάνατο που τον έκανε αθάνατο. Ήταν 5-6 Αυγούστου του 1906 ο Γαρέφης τάφηκε στο χωριό Γραδενίτσα, όμως οι κάτοικοι του (τσερνέσοβο) Γαρέφη εκτός από τη ευγνωμοσύνη τους αφιέρωσαν στον Γαρέφη και κάποια τραγούδια.
Στον Μ. Α. στην Αλμωπία σημαντικός ήταν και ο ρόλος της τοπικής εκκλησίας και κάποιων ηρωικών παπάδων όπως ο παπά-Χρήστος Μιλτιάδης από το Γαρέφι (γενν. 1883) του οποίου η δράση στην περιοχή ήταν μεγάλη και πολυσχεδής. Ήταν λοιπόν μεταφορέας – μαχητής, υπεύθυνος καταλυμάτων ανταρτών, πληροφοριοδότης. Εκτός όμως από ιερέας και μαχητής ήταν κατά ανάγκη και δάσκαλος του χωριού όπως και και στους Προμάχους ήταν ο θρυλικός παπά – Μήτσος Παπανικολάου των Προμάχων(Μπάχοβο) οπύ γεννήθηκε το 1874 και πέθανε το 1951. Στρατιώτης του Χριστού και της πατρίδας, επικηρυγμένος από τους κομιτατζήδες, εργάστηκε κατά τη διάρκεια του Μ. Α. σαν πράκτορας, οργανωτής, αγγελιοφόρος, τροφοδότης, διανομέας όπλων, ενώ ήταν και ηρωικός πολεμιστής και ακόμα αρχηγός ομάδας έμπιστων συνεργατών, που χρησιμοποιούνταν σαν οδηγοί, τροφοδότες, σύνδεσμοι και ανταρταποδόχοι. Συνεργάστηκε με τους καπετανέους Μανώλη Κατσιγάρη,  Ξενοφώντα Ζορμπά και  Νίκο Δουμπίωτη του Επαμεινώντα.
Όμως και το Γαρέφι πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος κατά την διάρκεια του Μ. Α. Τα ονόματα  των αγωνιστών του Γαρεφίου είναι τα ακόλουθα:

Γεροκωσταντής Μπαδένης ή Μιλτιάδης (Καπετάν Κωσταντής 1852 1929) συνεργάτης, μαχητής).
Μιλτιάδης Μιλτιάδη (1872-1917) μαχητής των Κατσιγάρη, Ζορμπά, Γκόνου, σκοτώθηκε από το σέρβικο στρατό.
Παντελής Μιλτιάδης (1890) τροφοδότης σύνδεσμος.
Σοφία Μιλτιάδη, τροφοδότρια, πληροφοριοδότρια, ταχυδρόμος.
Χρήστος Αναστασίου (1870-1930) μαχητής Ζορμπά, Μανώλη Σκουντρή, Σπύρου Φραγκοπούλου, Καραπάνου.
Νίκος Αναστασίου αδελφός Χρήστου, πράκτορας.
Πέτρος Αναστασίου αδελφός Χρήστου, πράκτορας.
Γιώργος Μάρκου

 

Σαφώς και δεν είναι μόνο αυτή η ιστορία του χωριού και τόπου αυτού, απλά είναι ένα μέρος της το οποίο το δανειστήκαμε από τμήματα σεμιναρίων τα οποία είχαν ασχοληθεί με το θέμα αυτό . Η ιστορία του τόπου μας είναι πολύ μεγαλύτερη και ελπίζουμε να καταφέρουμε να τη συγκεντρώσουμε κάποια στιγμή στο μέλλον και να σας τη παρουσιάσουμε .   

  

 


 
 

 

 
Copyright © 2006 Promahi.gr
Web Designer: Alexandros Tsampouris, Giorgos Tsampouris 
E-mail: tsampouris@yahoo.gr